Στις 25 Ιανουαρίου 1955, συνελήφθη από τους Άγγλους το καΐκι Άγιος Γεώργιος με «27 κιβώτια εκρηκτικών υλών εις ορμίσκον βορείως της Πάφου» (εφημερίδα Ελευθερία, 28/1/1955). Μαζί με το ιστιοφόρο συνελήφθησαν και δεκατρείς αγωνιστές. Ελλαδίτες οι πέντε του πληρώματος και Κύπριοι οι οχτώ της ομάδας παραλαβής. Μεταξύ των Κυπρίων που συνελήφθησαν ήταν και ο Σωκράτης Λοϊζίδης, ο οποίος είχε εξοριστεί από τους Άγγλους το 1950 ένεκα της εμπλοκής του στο ενωτικό δημοψήφισμα. Ο Λοϊζίδης είχε εισέλθει κρυφά στο νησί στις 10 Νοεμβρίου 1954 με το πλοιάριο «Σειρήν», μαζί με τον Γεώργιο Γρίβα. Βρισκόταν στην ακτή για να βοηθήσει στην εκφόρτωση του υλικού και να επιστρέψει στην Αθήνα με το καράβι. Φαίνεται ότι ο λόγος αποχώρησής του από τη νησί ήταν διαφωνίες με τον Γρίβα για την αρχηγεία και τον τρόπο δράσης του Αγώνα που θα ξεκινούσε. Ο Σωκράτης Λοϊζίδης, αγνός και ένθερμος ιδεολόγος, προτίμησε να αποχωρήσει από το νησί παρά να δημιουργήσει αχρείαστες διαμάχες.
Πάνω στον Λοϊζίδη, το βράδυ της σύλληψής του, ο Άγγλοι εντόπισαν ένα έγγραφο, μία χειρόγραφη, ημιτελή προκήρυξη, υπογεγραμμένη από την οργάνωση ΕΜΑΚ (Εθνικό Μέτωπο Απελευθέρωσης Κύπρου). Η μακροσκελής προκήρυξη αυτή, 600 περίπου λέξεων (που ίσως να αποτέλεσε τη σταγόνα που γέμισε το ποτήρι και οδήγησε στην εντολή από τον Γρίβα για αποχώρηση του Λοϊζίδη), χωριζόταν σε επτά μέρη.
Το φυλλάδιο αυτό, και συγκεκριμένα το τέταρτο μέρος, «Η γραμμή μας έναντι των κομμουνιστών», χρησιμοποιεί το ΑΚΕΛ για να καλύψει τη γύμνια του από την απουσία του από τον Αγώνα της ΕΟΚΑ που ακολούθησε και για να ρίξει στάχτη στα μάτια των ιδίων των οπαδών του. Τα επιχειρήματα του ΑΚΕΛ είναι ότι η ίδια η ηγεσία της ΕΟΚΑ διακατεχόταν από έντονο αντικομμουνισμό και είχε προαποκλείσει τους «αριστερούς» από τον Αγώνα, ότι η προκήρυξη αυτή αποτελούσε επίσημο έγγραφο της ΕΟΚΑ και ότι η ΕΜΑΚ μετονομάστηκε σε ΕΟΚΑ μετά την ανεύρεση της συγκεκριμένης προκήρυξης στον Λοϊζίδη.
Τι έλεγε, όμως, η προκήρυξη της ΕΜΑΚ για τους κομμουνιστές; Παραθέτουμε αυτούσια την παράγραφο από την προκήρυξη του ΕΜΑΚ, γιατί το ΑΚΕΛ και οι απολογητές του συχνά παραθέτουν αποσπασματικά χωρία για να προκαλέσουν σύγχυση: «Το ΕΜΑΚ είναι εθνική οργάνωσις και, όπως αναφέραμε πιο πάνω, δεν θα κάμη κομματικόν αγώνα, αλλά μόνον απελευθερωτικόν. Θα σεβασθή τα πολιτικά και κομματικά αισθήματα του καθενός και επομένως δεν θα παρενοχλήση τους κομμουνιστάς. Το ΕΜΑΚ ζητεί από αυτούς και το κόμμα των, όχι μόνο να μην αντιστρατευθούν το ΕΜΑΚ, αλλά και ούτε να αναμιχθούν εις τον αγώνα του, όπως και όλος ο λαός. Δεν θα δεχθώμεν κομμουνιστάς εις το ΕΜΑΚ, κυρίως διά λόγους σκοπιμότητος, και, εάν οι κομμουνισταί ενδιαφέρονται ειλικρινά διά την ένωσιν, δεν θα θελήσουν να αναμιχθούν εις τον απελευθερωτικόν μας αγώνα. Αυτή είναι η περίπτωσις να αποδείξουν, εάν ειλικρινώς θέλουν την ένωσιν. Ξεύρουν καλά, ότι μερικά κράτη, όταν ακούσουν ότι εις τον κυπριακόν απελευθερωτικόν αγώνα συμμετέχουν και κομμουνιστές, θα στραφούν εναντίον μας και εις αυτόν ακόμη τον ΟΗΕ. Ξεύρουν πολύ καλά ότι ο μισητός τύραννος με το επιχείρημα, ότι ο εθνικός μας αγών είναι κομμουνιστικής κινήσεως, προσπαθεί να κερδίσει κράτη και λαούς, τους οποίους να στρέφη εναντίον μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ΑΚΕΛ και οι οπαδοί του δεν πρέπει να αναμιχθούν εις τον επαναστατικόν μας αγώνα, διότι η συμμετοχή των και αχρείαστος είναι και ζημίαν θα κάμη. Η πατριωτικωτέρα πράξις των θα είναι η μη συμμετοχή των και θα τους την αναγνωρίσωμεν μίαν ημέραν ως συνετήν και υπερπατριωτικήν πράξιν. Να είναι δε βέβαιοι οι κομμουνισταί ότι το ΕΜΑΚ διαθέτοι και όλους τους απαραιτήτους αγωνιστάς και όλα τα μέσα προς επιτυχή διεξαγωγήν του απελευθερωτικού αγώνος. Επαναλαμβάνομεν ότι δίδεται εις αυτούς η ευκαιρία να δείξουν ότι… (Σπύρος Παπαγεωργίου, Κυπριακή Θύελλα, σσ. 94-95).
Στα πιο πάνω καθίσταται σαφές ότι ο λόγος που η ΕΜΑΚ ζητούσε αποχή των κομμουνιστών από τον αγώνα που θα ξεκινούσε δεν ήταν ο αντικομμουνισμός. Αντιθέτως, ξεκαθαριζόταν ότι το ΕΜΑΚ δεν θα παρενοχλούσε τους κομμουνιστές. Ο λόγος που ζητούσε η Οργάνωση την αποχή των κομμουνιστών ήταν προφανής, σοβαρός και τεκμηριωμένος.
Δεύτερο, οι απολογητές του ΑΚΕΛ λένε ότι μετά την αποκάλυψη της ΕΜΑΚ η Οργάνωση μετονομάστηκε σε ΕΟΚΑ, άρα ουσιαστικά το έγγραφο της ΕΜΑΚ ήταν έγγραφο της ΕΟΚΑ. Ουδέν αναληθέστερο. Η ΕΜΑΚ ουδέποτε υπήρξε σαν Οργάνωση και, πέρα από τη χειρόγραφη ημιτελή προκήρυξη, δεν είχε καμιά απολύτως δράση. Όχι μόνο δεν υπήρξε ως Οργάνωση, αλλά όταν ο Λοϊζίδης παρουσίασε το κείμενο της ΕΜΑΚ στον Γρίβα, ο δεύτερος το απέρριψε. (Αζίνας, 50 χρόνια σιωπής, σ. 318). Ο Γρίβας σημειώνει στο ημερολόγιό του (το οποίο δημοσίευσαν οι Άγγλοι και όχι ο ίδιος για να θεωρηθεί ότι προσέθεσε οτιδήποτε υστερόβουλα): «13 Ιαν. 55: […] Αζίναν επεφόρτισα ίδη Αρχιεπίσκοπον και αναφέρη ότι ανάγκη ονομασίας οργανώσεώς μας και ως όνομα επρότεινα ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών)» (Το ημερολόγιον του Γρίβα, σ. 8). Η ΕΟΚΑ, λοιπόν, προϋπήρχε της σύλληψης του Αγίου Γεωργίου και της αποκάλυψης της ΕΜΑΚ.
Τρίτον, αν η προκήρυξη της ΕΜΑΚ αποτελούσε δημιούργημα του Γρίβα, δεν θα δίσταζε να επαναλάβει τα ίδια στη γνωστή πρώτη προκήρυξη της ΕΟΚΑ που κυκλοφόρησε την 1η Απριλίου. Αντί των πιο πάνω, όμως, ο Γρίβας επέλεξε κάτι εντελώς ξεχωριστό. Μία λιτή, σύντομη προκήρυξη, γεμάτη συνθήματα, συνειρμούς και ιστορικά παραδείγματα. Κυρίως, όμως, απευθυνόταν σε όλους τους Έλληνες της Κύπρου. Πουθενά δεν υπήρχαν αποκλεισμοί, πουθενά δεν υπήρχε κάλεσμα για αποχή του οποιουδήποτε. Αντιθέτως, η προκήρυξη έκλεινε ως εξής: «ΕΜΠΡΟΣ! ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΣ».
Για τέλος αφήνουμε το αυτονόητο. Το επιχείρημα ότι το ΑΚΕΛ προαποκλείστηκε από τον Αγώνα είναι αίολο, μεταγενέστερο και εκ του πονηρού. Μάλλον προφάσεις εν αμαρτίαις. Γιατί στην πρώτη του αντίδραση μετά την 1η Απριλίου, στην ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ όπως δημοσιεύτηκε στον Νέο Δημοκράτη, δεν αναφέρεται πουθενά η «πίκρα» ή η «απογοήτευση» γιατί το ΑΚΕΛ αφέθηκε εκτός ενός αντιαποικιακού, αντιιμπεριαλιστικού, εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Αντιθέτως, στη συγκεκριμένη ανακοίνωση το ΑΚΕΛ επιχειρεί με κάθε μέσο πειθούς, ακόμα και με επίκληση στην αυθεντία του «μεγαλύτερου προλεταριακού επαναστάτη της ιστορίας», του Λένιν, να καταδείξει γιατί ο ένοπλος αγώνας ήταν «προβοκάτσια», μια λανθασμένη επιλογή διεκδίκησης της Ένωσης και ότι ο ενδεδειγμένος δρόμος ήταν ο «ενιαίος μαζικομετωπικός αγώνας» (Νέος Δημοκράτης, 2/4/1955). Αφού, λοιπόν, το ΑΚΕΛ ήταν εναντίον του έν πλου αγώνα, εκ πεποιθήσεως και εξ αρχής, γιατί με μια αγκυλωμένη λογική ρίχνει αλλού το φταίξιμο για τον αυτοαποκλεισμό του από τον Αγώνα;
Χ.Α.Α.
Στήλη: Ιστορίας το ανάγνωσμα
ΕΝΩΣΙΣ 