Γιατί το ΟΧΙ του 2004 ήταν για τη ΔΔΟ | Απρίλιος 2016

Είναι γεγονός ότι υπάρχει μια συζήτηση γύρω από το τι ακριβώς απέρριψε ο κυπριακός Ελληνισμός στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004. Η μια θέση υποστηρίζει ότι ο λαός εκφράστηκε κατά του συγκεκριμένου σχεδίου επίλυσης του Κυπριακού, ενώ η άλλη ότι μαζί με το σχέδιο απορρίφθηκε και η ίδια η μορφή της λύσης, δηλαδή η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ).

Η πρώτη θέση έχει ως βασικό επιχείρημα ότι στο δημοψήφισμα ο λαός κλήθηκε να αποφασίσει αν εγκρίνει ή όχι το σχέδιο Ανάν, και άρα το αρνητικό αποτέλεσμα καταλογίζεται στο σχέδιο και όχι στη μορφή λύσης, διαχωρίζοντας έτσι το ένα από το άλλο. Η συγκεκριμένη επιχειρηματολογία, όμως, εμπεριέχει αρκετά τρωτά σημεία. Εν πρώτοις, το σχέδιο Ανάν ήταν προϊόν διαπραγμάτευσης σχεδόν τριάντα ετών (συμβατικά από το 1977, αλλά η αποδοχή της ομοσπονδίας από την ελληνική πλευρά είχε γίνει από το 1974) και βασίστηκε στη μορφή λύσης ΔΔΟ. Δηλαδή, προέβλεπε τη δημιουργία δύο κρατιδίων με πολιτική ισότητα, δικό τους σύνταγμα, πολιτειακά όργανα και σώματα ασφαλείας, καθώς και παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. Θα ήταν αφέλεια, λοιπόν, να πιστεύεται ότι ένα νέο σχέδιο λύσης με βάση τη ΔΔΟ θα ήταν –τουλάχιστον στις βασικές του πτυχές– διαφοροποιημένο από το σχέδιο Ανάν, γνωρίζοντας ότι στο Κυπριακό κάθε προηγούμενο σχέδιο αποτελεί κορμό για το επόμενο. Συνεπώς, δεν μπορεί να υπάρξει ΔΔΟ πέραν από αυτήν που κωδικοποιήθηκε και αποκρυσταλλώθηκε με το σχέδιο Ανάν.

Σε μια προσπάθεια όμως να ενδυναμωθεί η πρώτη θέση, προβάλλονται δύο βασικά επιχειρήματα με σκοπό να νομιμοποιηθεί η ΔΔΟ μέσω της ιστορικής πορείας του Κυπριακού, κατά την οποίαν όμως –όπως προαναφέρθηκε– η πολιτική ηγεσία απέτυχε παταγωδώς να πείσει τον κυπριακό Ελληνισμό.

Ως πρώτο επιχείρημα προτάσσεται η έμμεση έγκριση της λύσης ΔΔΟ εκ μέρους του λαού από το 1977, μέσω κυρίως των προεδρικών εκλογών και της διαχρονικής υποστήριξης των βασικών υποψηφίων υπέρ της εν λόγω λύσης. Βεβαίως, τέτοιου είδους υπεκφυγές είναι εντελώς ανεδαφικές, διότι ναι μεν ο κάθε πολίτης είχε ως βασικό κριτήριο τις θέσεις των υποψηφίων στο Κυπριακό, αλλά δεν ήταν το μόνο για την επιλογή. Υπήρχαν και υπάρχουν συγκεκριμένα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και άλλα δεδομένα για τα οποία καλείτο να αποφασίσει.

Παράλληλα, ως δεύτερο επιχείρημα παρουσιάζεται η μετά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν υποστήριξη της ΔΔΟ εκ μέρους των παραδοσιακών κυπριακών πολιτικών κομμάτων αλλά και της κυβέρνησης Παπαδόπουλου, με αποκορύφωμα τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου 2006 και τη ρητή αναφορά σε λύση ΔΔΟ. Αυτό αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός, όμως η διασύνδεσή του με την εκ μέρους του λαού αποδοχή της λύσης ΔΔΟ είναι ατυχής, διότι εδώ δεν εξετάζεται τι γινόταν αποδεκτό και υπό διαπραγμάτευση από την κυπριακή πολιτική ηγεσία, αλλά τι γινόταν αποδεκτό από τον ίδιο τον λαό.

Εν κατακλείδι, αφού όσοι υποστηρίζουν ότι ο κυπριακός Ελληνισμός δεν απέρριψε τη ΔΔΟ, ας θέσουν ενώπιον του λαού έστω και τώρα σε δημοψήφισμα το συγκεκριμένο ερώτημα. Επιθυμείτε –ή ακόμη και αποδέχεστε– μια λύση ΔΔΟ για το Κυπριακό; Ας αναρωτηθούν, λοιπόν, γιατί η προσπάθεια τόσων δεκαετιών να πειστεί ο λαός να αποδεχτεί μια τέτοια λύση έπεσε στο κενό, αφού με τις πιο θετικές μετρήσεις μόλις το ένα τρίτο του λαού την αποδέχεται (προφανώς ως συμβιβασμό).

Ανδρέας Χριστοφή

Εκ βαθέων